vrijdag 30 december 2016

Framing en nepnieuws

Framing komt van het Engelse werkwoord to frame, wat volgens Van Dale "erin luizen, in de val laten lopen, (opzettelijk) vals beschuldigen" betekent. Zo gebruiken politici dit om een andere politicus negatief te kwalificeren. Een bekend voorbeeld komt uit de verkiezingscampagne van 2006 waarbij Jan-Peter Balkenende Wouter Bos als draaikont neerzette door te stellen: "U draait en u bent niet eerlijk". Geert Wilders doet aan framing door te betogen dat Nederland veel beter af is met minder Marokkanen. Donald Trump zet Mexicanen, die in de VS wonen weg als criminelen en zo zijn er legio voorbeelden. De remedie hiertegen kan een onderzoek zijn door journalisten of de beweringen wel juist zijn of op zijn minst moeten worden gerelativeerd. Helaas gebeurt dat maar weinig omdat tegenwoordig kranten of andere media over steeds minder middelen beschikken om het complete plaatje te schetsen en als het gebeurt blijkt er maar een beperkt kijkers-, luisteraars- of lezerspubliek te zijn dat geïnteresseerd is in de achtergronden en feiten. Tegenwoordig komt veel nieuws via een hapklare Twitter- of Facebookbrok naar ons toe en het checken van de feiten blijft vaak achterwege. Facebook werkt inmiddels met nieuwsorganisaties samen bij het factchecken omdat de stroom van onjuiste berichtgeving alleen maar toeneemt. Recent dreigde een Pakistaanse minister Israël met een kernoorlog vanwege een nepbericht. De concurrentie, met name ook op de snelheid van berichtgeving, tussen media is zo groot geworden dat deugdelijke controle regelmatig ontbreekt.  

Framing en het verspreiden van nepnieuws liggen in elkaars verlengde, net als onjuiste of onvolledige berichtgeving. Daarvan wil ik twee voorbeelden geven die mij ergeren. Het eerste gaat over de zogenaamde precariobelasting die netwerkbeheerders als Enexis, Stedin en Alliander moeten betalen aan gemeenten als men kabels, leidingen of buizen in de grond legt. Deze bedrijven hebben bij de Tweede Kamer een succesvolle lobby gevoerd om deze belasting af te schaffen. Los van het feit dat u en ik ook moeten betalen als wij gemeentegrond in gebruik willen nemen, wordt door de netwerkbeheerders betoogd dat de burgers de dupe worden van deze belasting omdat men deze doorberekent in de tarieven. De realiteit is dat bijvoorbeeld Enexis in 2015 een winst heeft behaald van 223,1 miljoen Euro en dat dit in de vorm van dividend aan provincies en gemeenten wordt uitgekeerd. De precariobelasting van enkele tientallen miljoenen is dus prima op te brengen en hooguit is er sprake van een verschuiving van inkomsten. Gemeenten steken de opbrengsten overigens weer in zaken die voor de gemeenschap nuttig en wenselijk zijn, van zorg tot wegen en van dorpsbudgetten tot zoutstrooien bij gladheid. Ondertussen vinden wij een vette kop in het Algemeen Dagblad van 29 december 2016: "Gemeenten spekken hun kas met precario: burger de dupe". Het framen van gemeenten als hongerige geldwolven draagt helaas bij aan het negatieve beeld dat burgers al van de politiek en ambtenaren hebben. 

Het tweede voorbeeld is de beeldvorming over Europa. Hoe negatief willen wij het hebben? Dat wij sinds Julius Caesar nog nooit zo'n lange periode van vrede tussen de grote landen hebben gekend wordt vaak vergeten. Er wordt alleen maar nadrukkelijk melding gemaakt van het feit dat wij meer aan de EU betalen dan ontvangen, terwijl de grote voordelen voor onze bedrijven die exporteren gemakshalve niet worden genoemd. Veel werknemers in Nederland hebben een baan dankzij het grote economische voordeel dat wij als exportland hebben. Mensen die werk hebben behoeven geen uitkering te krijgen dus dan geeft de overheid minder geld uit. Dat rekenen wij nooit mee als wordt gekeken naar de voordelen van de EU. Wij wijzen alleen op de regeltjes die uit Brussel komen terwijl daar ook nog wel wat op af te dingen valt. Neem openbaar aanbesteden als voorbeeld. Vanuit Brussel komt er een richtlijn die door alle lidstaten na lang onderhandelen is goedgekeurd. Deze richtlijn moet worden omgezet in nationale wetgeving en dan komt het. De Tweede Kamer tuigt een wet op die tot complexiteit en veel administratieve rompslomp leidt en als er kritiek van ondernemers en gemeenten komt wordt vervolgens gewezen naar Europa waar men maar "aanregelt". Een volstrekt onjuiste voorstelling van zaken, maar het gaat er bij de Eurosceptici in als koek. 

In het Bijbelboek Hosea 4 vers 6 staat: "Mijn volk gaat te gronde door het gebrek aan kennis". Ik wil 2017 niet negatief beginnen maar het zijn niet voor niets profetische woorden. Ik zou graag een pleidooi houden voor een website en/of een krant waarin ik nieuws lees dat is gecheckt en waarin het volledige verhaal wordt verteld met bronvermelding. Volgens mij is daar behoefte aan. Ik zou in ieder geval een abonnement nemen. Graag wens ik alle lezers een goed, gezond en gezegend 2017!